İÇORGAN TÜMÖRLERİNİN EMBOLİZASYONU VE KEMOEMBOLİZASYONU (Ameliyatsız Ek Kanser Tedavileri)

Kemoembolizasyon nedir? (Atardamar yoluyla tümör içine kemoterapi ilacı verilmesi ve tümörü besleyen atardamarın tıkanması işlemi-TAKE)

Tümörler yayılım mekanizması olarak yeni damar oluştururlar ve bu damarlardan yoğun bir biçimde beslenirler. Transkateter arteriyel kemoembolizasyon (TAKE) , bir tümörün bu damar beslenmesini kapatarak , beslenmesini ve büyümesini engellemek için girişimsel radyolojide gerçekleştirilen minimal invaziv bir işlemdir. Normal kemoterapide de kullanılan ilaçlar, daha yoğun bir dozda olmak üzere, ufak küreciklerin içine yüklenerek bir ince boru yardımı ile doğrudan tümörü besleyen damarın içine verilir. Bu sayede ikili etki aynı anda sağlanmış olur. Hem yoğun dozda kemoterapi ilacı verilir hem de tümörün beslenerek büyümesine neden olan damar kapatılır.

TAKE işlemi yeni deneysel bir yöntem midir?

Hayır. TAKE işlemi uzun yıllardır kılavuzlara, yayınlara ,rutin uygulamalara girmiş güvenli ve etkili bir yöntemdir. Artık normal kemoterapiye ek olarak kemoterapi tedavisine en iyi yanıtın olduğu dönemlerde diğer yöntemlere ek olarak kombine tedavi şeklinde önerilmektedir.

TAKE işlemi niçin yapılır?

Kanser veya tümör dokusu müdahele edilmediğinde büyüme ve vucüda yayılma eğilimindedir. Bunlar ise hastanın yaşamının sonlanmasına neden olabilmektedir. TAKE işlemi de kanser dokusunun büyümesini ve yayılmasını engelleyebilmek için mevcut tedavilere ek olarak uygulanır.

TAKE  işlemi kimlere yapılır?

TAKE işlemi karaciğer ve safra yolları kanserlerine ek olarak, diğer organların karaciğer yayılımlarında (metastaz) da yapılır.

Kaç tür TAKE işlemi vardır?

Başlıca 2 tür TAKE işlemi vardır. Bunlar

1-DEB-TAKE: Küçük mikrosferik partiküllere ilaç yüklenerek gerçekleştirilen TAKE işlemi ve

2-cTACE: Eski zamanlarda daha sık kullanılmış lipiodol ve kemoterapi ilaçlarının karıştırılarak verildiği TAKE işlemi

Eski zamanlarda daha çok cTACE işlemi kullanılmış olsa da güncel trend DEB-TAKE lehinedir.

Bir de sadece hepatik arteri tıkamaya yönelik TAE (Transarteryel embolizasyon) yöntemi vardır ki bunda kemoterapi ilaçları eklenmeksizin sadece damar tıkayıcı maddeler verilmekte ve oldukça başarılı sonuçlar alınmaktadır.

TAKE işlemi nasıl yapılır?

Kasık bölgesindeki atardamardan girilir. İnce tel ve borular yardımı ile karaciğeri besleyen atardamarlara seçici olarak girilir. Anjiyografi yapılarak damar anatomisi ve tümör damarlanması belirlenir. Tümörü besleyen damar içindeki  kateterden   kemoterapötik ve embolizan madde (damar tıkayıcı) verilir. Kontrol anjiyografisi yapılarak işlem bitirilir. Ortalama işlem 1,5 saat sürer

TAKE  İşleminin Riskleri ve Komplikasyonları:

1- Postembolizasyon sendromu: Ateş, ağrı ve iltihabi kan hücre sayılarında artış görülür (%80)

2- Karaciğer yetmezliği: (%2-3) Daha önce karaciğer yetmezliği olanlarda bu risk daha fazladır.

3- Karaciğerde abse gelişimi: Bazı safra yolu ameliyatı geçirenlerde daha sıktır.

4- Safra kesesi iltihabı (>%1)

5- Embolizasyon amaçlı kullanılan maddelerin karaciğerden geçerek akciğer damarlarını tıkaması (>%1)

6- Mide-barsak kanaması, ülser

7- Ölüm (30 gün içinde %2-4)

TAKE işleminin normal kemoterapiden farkı nedir?

Normal kemoterapide ilaç toplardamarla bütün vücuda verilir. Yan etkileri daha fazladır. TAKE ise atardamar yoluyla direk kanser dokusuna ve yoğun dozda verilir. Diğer organlar nispeten daha az etkilenir. Yan etkileri nispeten daha azdır. Ayrıca ek olarak TAKE de tümörün besleyen damarı da kapatılır.

TAKE işlemi ağrılı bir işlem midir?

TAKE işleminde ağrı oluşabilmektedir ve fakat bu ağrı, ağrı kesici ve ilaçlarla kontrol altında tutulmaktadır. Hasta açısından işlem kolaydır.

TAKE işleminin tekrarı gerekli midir?

Biz kendi rutin uygulamamızda TAKE işlemini tek seansta uyguluyoruz. . Fakat bazı durumlarda tekrarlanması gerekebilir.

TAKE  öncesi yapılması gerekli İşlemler:

Hasta 6-8 saat aç olmalıdır. Enfeksiyon riski taşıyan hastalarda işlemden önce damardan ya da kas içine antibiyotik yapılabilir. İşlem öncesi radyoloji servisine indirilmeden önce ya da işlem öncesi damardan veya kas içerisine sakinleştirici veya gerekirse diğer ilaçlar verilir. Sakinleştirici sizi rahatlatacak, uyuklamaya neden olmasına rağmen muhtemelen işlem sırasında uyanık olacaksınız.

TAKE sonrası yapılması gerekli İşlemler:

İşlem bittikten sonra giriş yeri el ile basılarak kanama durdurulacaktır. Kanama durdurulduktan sonra tekrar kanama olmaması için, giriş yeri üzerine kum torbası konacaktır.

Hasta işlem sonrası en az 4 saat yatakta yatacaktır ve bacağını bükmeden düz olarak yatacaktır. Bu süre zarfında ihtiyaçları için kalkmayacaktır. İşlemden sonra aksi söylenmedikçe yemek yenilebilir. Kontrast maddenin bazı yan etkilerinin oluşmaması için bol miktarda sıvı alımı faydalı olacaktır. Hasta bir süre hastanede gözlem altında tutulacaktır.

TAKE işleminde kontroller nasıl yapılır?

Medikal  Onkoloji doktoru takibinde 1.-3.6-.12. aylarda ve takip eden yıllarda BT,MR ve PET BT görüntüleme yöntemleri ve kan değerleri ile kontroller yapılır.

TAKE işlemi diğer tedavilere engel midir?

Hayır. TAKE işlemi diğer tedavilere özellikle normal kemoterapi işlemine engel değildir ve diğer tedavilerle kombine bir şekilde gerçekleştirilebilir.

TAKE de hangi kemoterapi ilaçları uygulanabilir?

TAKE de en sık tercih edilen kemoterapi ilaçları doxorubisin, mitomisin C ve irinotekandır. Eski yıllarda cisplatin de tercih edilmiştir. Günümüzdeki teknolojik gelişmelere ek olarak moleküler onkolojide kullanılan ilaçlar ve akıllı ilaçlarda da bu yöntemle uygulama gündeme gelebilecektir.

TAKE kesin iyileşme sağlar mı?

TAKE bazı durumlarda hastaların büyük bir kısmında en iyi tedavi seçeneğidir. Bazı durumlarda da cerrahi, radyoterapi, kemoterapi  ve diğer ablatif yöntemlerle birlikte uygulanabilir. Genel olarak oldukça etkili ve güvenli , sağkalım süresini uzatan, yaşam kalitesini arttıran bir tedavi yöntemidir. Fakat TAKE yöntemiyle kür yani tamamen iyileşme sağlanmış hastalar olsa da,  henüz hastalığın tamamen ortadan kaldırılmasında yeterli değildir. Zaman kazanma, köprü tedaviler, diğer tedaviler öncesi ek süre kazanma ve hastalığı kontrol altına alabilme,yaşam süre ve kalitesini arttırabilme  amaçlarıyla kullanılmaktadır.

TARE (Transarteryal radyoembolizasyon) işlemi TAKE ye üstün müdür?

Bu amaçla başlatılan çalışmalar erken dönemde fark olmayan sonuçlardan dolayı sonlandırılmıştır. TARE nin TAKE işlemine belirgin üstünlüğü henüz mevcut bilgilere göre ortaya konamamıştır.  Her iki yöntem de güvenli ve etkili yöntemlerdir. Portal venlerde pıhtılaşma, daha yaygın hastalık gibi bazı durumlarda TARE, TAKE ye tercih edilebilir. 2020 yılı Şubat ayında Plos ONE ortamında yayınlanan bir metaanalizde DEB-TAKE 2. yıldaki toplam sağkalım oranında TARE ye üstün bulunmuştur. 2021 yılının nisan ayında Nöroendokrin tümörlerin karaciğer metastazında TARE ve TAKE yi karşılaştıran bir çalışmada TAKE de TARE ye göre sağkalım üstünlüğü tespit edilmiştir.