PROSTAT BÜYÜMESİNİN (BPH), DAMAR İÇİ YOLLA TEDAVİSİ (PROSTATİK ARTER EMBOLİZASYONU)

Nedir?

Prostat arter embolizasyonu, semptomatik prostat büyümesi olan hastalarda, semptomları engellemek amacıyla prostatı besleyen damarların tıkanmasıyla prostat boyutlarında küçülmenin sağlandığı ve semptomların giderildiği ameliyatsız minimal invaziv bir yöntemdir. Prostatın TUR ameliyatına alternatif bir yöntemdir. 2009 yılından itibaren dünyada ve ülkemizde uygulanmaktadır.

Niçin Yapılır?

İyi huylu prostat büyümesi , yaşam kalitesini bozan, başka insanlara bağımlılık gerektiren bazen acil tablolara yol açabilen pek çok semptomun görüldüğü bir rahatsızlıktır. Bu nedenle semptomatik iyi huylu prostat büyümesi olan hastalarda , semptomların önüne geçmek amacıyla, hastanın yaşam kalitesini arttırmak amacıyla, başkalarına bağımlılığın önüne geçmek amacıyla ve olası acil tablolara engel olmak amacıyla prostatik arter embolizasyonu uygulanır. Diğer tedavi yöntemleri arasında ilaçla tedavi ve cerrahi tedavi yer almaktadır.

Nasıl Yapılır?

Öncelikle işlem esnasında ve sonrasında gelişebilecek ağrıyı kontrol altına alabilmek amacıyla prostat dokusundan da ağrı duyusu getiren sinir lifleri (Superior hipogastrik pleksus) geçici olarak lokal anestezik maddelerle felç edilerek ağrı duyusu ortadan kaldırılır. Ağrı oluşmasındaki en kritik dönem ilk 8-10 saat olduğu için bu sinir blokajı ile ağrı en aza indirilir. Gerekli hazırlıklardan sonra her iki kasık atardamarına girilir. İnce teller ve borular yardımı ile iki taraflı prostatı besleyen ince atardamarlar bulunur. Bu damarların prostatı besleme şekli değerlendirildikten sonra küçük kalıcı mikrokürecikler ile tıkama işlemi uygulanır. Kontrol anjiyografi değerlendirilmesi yapıldıktan ve başarılı tıkama işlemi netleştirildikten sonra tüm ince teller, borular çekilerek işlem sonlandırılır.

İşleminin Riskleri ve Komplikasyonları

Sinir blokajına bağlı komplikasyonlar:

1)      Enfeksiyon

2)      Kanama

3)      Diğer sinirlerin yaralanması

4)      Morarma

5)      Paralizi

6)      Ağrının geçmemesi veya artması

7)      Üreter (İdrar yollarının) yaralanması

8)      İmpotans ve cinsel işlev bozuklukları

9)      İğne giriş yolundaki organlarda yaralanma

Tıkama işlemine bağlı komplikasyonlar:

1- Ağrı

2- Enfeksiyon: Apse, sepsis(%2)

3- Embolizasyon alanında iskemi(%4)

4- Hedef dışındaki bölge ya da organın kasıtsız embolizasyonla tıkanması(%3).

5- Kanama

6- Ölüm(%0,01)

7-Kontrast madde reaksiyonları:

a) Anafilaktoid reaksiyon: ciddi alerji benzeri reaksiyondur, ölüme yol açabilir.           

            b) Solunum yollarında spazm ve ödem: solunum sıkıntısına yol açar.

c)Hafif alerjik reaksiyonlar: aksırma, göz yaşarması, vücutta kızarıklık, ürtiker(kurdeşen).

d) Enjeksiyon yapılan yerde sıcaklık hissi, ağrı.

e) Bulantı, kusma.

f) Böbrek yetmezliği.

g) Kalp ritim bozuklukları.

h) Epilepsi

Prostat dokusuna bağlı komplikasyonlar:

1- İlk 24 saatte sık idrara çıkma

2- Geçici ishal veya ejekülasyonda kan görülmesi

İşlemden önce Yapılması Gerekli İşlemler:

1- İşlemden önce hasta en az 8 saat aç olmalıdır. İşlemden 8 saat  önceye kadar sıvı alımı devam etmelidir. Bundan sonra sıvı alımı damar yoluyla yapılacaktır. Acil durumda bu şart aranmaz.

2- İşlemden önce kanın pıhtılaşma özelliklerini gösteren hemostaz testleri (INR, APTT, fibrinojen, trombosit sayımı) ve kan ile bulaşan hastalıklar için (Hbs, HIV ve HCV) testler yapılmış olmalıdır. Hemostaz testleri istenilen seviyede değilse pıhtılaşmayı önleyen ilaçların alımının kesilmesi ve uygun tedavi verilmesi gerekir. Oral antikoagülan ilaç kullanan hastalar işlemden 3-4 gün önce ilaçlarını kesmelidirler.

 3- Kullanılan kontrast madde böbrek hasarı oluşturabileceğinden BUN, kreatinin testleri de yapılmış olmalıdır.

 4- İşlem öncesinde hastanın sürekli kullandığı kalp ve tansiyon ilaçları gibi ilaçları almasına devam etmelidir. Hasta ilaçlarını sabahları alıyorsa az bir miktar suyla içmelidir.

5- Şeker hastası olanlar şeker hastalığı ile ilgili kan şekeri düşürücü ilaçları, aç kaldıkları için almamalıdırlar. Şeker düşürücü olarak metformin(glucophage) kullanan hastalar mutlaka durumu doktoruna bildirmeli, bu ilaç işlemden önce ve sonra 48 saat kullanılmamalıdır.

6- Bazı embolizasyon işlemleri öncesi damardan veya kalçadan koruyucu antibiyotik yapılabilir.

7- İşlem öncesi radyoloji servisine indirilmeden önce ya da işlem öncesi paranteral (damardan veya kas içerisine)sakinleştirici veya gerekirse diğer ilaçlar verilir. Sakinleştirici sizi rahatlatacak ,uyuklamaya neden olmasına rağmen muhtemelen işlem sırasında uyanık olacaksınız.

İşlemden sonra yapılması gerekli işlemler

     İşlem bittikten sonra giriş yeri el ile basılarak kanama durdurulacaktır. Kanama durdurulduktan sonra tekrar kanama olmaması için, giriş yeri üzerine kum torbası konacaktır.

     Hasta işlem sonrası en az 4 saat yatakta yatacaktır ve bacağını bükmeden düz olarak yatacaktır. Bu süre zarfında ihtiyaçları için kalkmayacaktır. İşlemden sonra aksi söylenmedikçe yemek yenilebilir. Kontrast maddenin bazı yan etkilerinin oluşmaması için bol miktarda sıvı alımı faydalı olacaktır. Hasta bir süre hastanede gözlem altında tutulacaktır.